Nadeszły trudne czasy dla mieszkańców Zabrza

Mimo spadku dochodów większości gospodarstw domowych wskutek kryzysu gospodarczego spowodowanego epidemią koronawirusa, znacząco wzrosły też opłaty związane z eksploatacją mieszkań. W szczególności, za odpady, za energię cieplną i ogrzanie wody, za wodę i ścieki, a także z tytułu zarządzania nieruchomościami. Poniżej omówienie podwyżek poszczególnych elementów kosztów eksploatacji mieszkań w Zabrzu.

Wzrost stawek za gospodarowanie odpadami komunalnymi (130% -177%)

Od 1 maja 2020 roku na podstawie uchwały Rady Miasta Zabrze nr XVIII/343/20 z 16 marca 2020 w Zabrzu ustalono nowe stawki opłat za wywóz i zagospodarowanie odpadów komunalnych. Zgodnie z par. nr 2 przedmiotowej uchwały od maja br. na terenie Zabrza obowiązuje opłata za odpady komunalne segregowane w wysokości 27,70 zł/m-c od każdego mieszkańca.

Podkreślenia wymaga tu fakt, że jest to stawka wyższa od poprzednio obowiązującej, aż o 130%, dotychczasowa opłata wynosiła 12zł/m-c na jednego mieszkańca. Dodatkowo w w/w uchwale przewidziano, że w przypadku stwierdzenia przez firmę, z którą Urząd Miasta Zabrze podpisał umowę o zagospodarowanie odpadów komunalnych z Gminy, tj. FCC Polska Sp. z o. o. w Zabrzu , będzie ona pobierała nową stawkę podwyższoną dodatkowo o 100%. Oznacza to dwukrotnie wyższą stawkę od stawki podstawowej, czyli 55,4 zł/m-c od mieszkańca i zarazem wzrost stawki za odpady niesegregowane o 177% w stosunku do stawki dotychczasowej, która wynosiła 20 zł/m-c.

Zastanawiające jest to, że inne miasta z regionu Śląska wynegocjowały w drodze przetargów oraz podpisały umowy z firmami zagospodarowującymi odpady komunalne znacznie taniej niż Zabrze. Są to: Tychy, które płacą 15zł od mieszkańca, Sosnowiec – 17zł, Cieszyn i Częstochowa – 18zł, Siemianowice Śląskie – 18,50 zł, Dąbrowa Górnicza – 20zł, Będzin – 21zł, Katowice – 21,30zł, Bytom – 21,50zł, Jaworzno – 22zł. Także wiele miast z innych regionów płaci mniej niż Zabrze. Są to między innymi : Poznań – 14zł, Radomsko, Chełm – 16zł, Kielce – 20zł, Bydgoszcz, Wrocław – 22zł, Leszno i Łódź – 24zł.

Na uwagę zasługują również miasta, które w drodze negocjacji przyjęły inne kryteria opłat za wywóz i zagospodarowanie odpadów. Jest to np. opłata zależna od pow. mieszkania. Takie kryterium przyjęły np. Gliwice, Gdańsk, Białystok. Dla przykładu, Białystok będzie pobierał opłaty od mieszkańców, w zależności od powierzchni posiadanych przez nich mieszkań. W tym mieście opłata za odpady od jednego mieszkania o powierzchni do 40m2 będzie wynosiła 16 zł na miesiąc, a w mieszkaniach o pow. od 40,1 m2 do 80m2 opłata wyniesie 36zł/m-c. Najwyższą stawką będą obciążani właściciele mieszkań o metrażu pow.80 m2 wynoszącą 45zł/ miesiąc.

Nie ma jasności co do tego dlaczego w Zabrzu dopuszczono do przetargu, w którym uczestniczyła tylko jedna firma. Czyżby dlatego, że funkcjonowała już na rynku zabrzańskim? Przecież przetargi oparte są na zasadzie konkurencji, zarówno cenowej jak i jakościowej. Zatem władze Gminy nie powinny dopuścić do przetargu, w którym uczestniczyła tylko jedna firma, na dodatek już obecna w Zabrzu i zagospodarowująca odpady komunalne miasta. W/w fakty, a także znacznie niższe stawki za tego typu usługi w innych miastach regionu Śląska potwierdzają właśnie takie domysły mieszkańców, że to brak konkurentów spowodował, aż tak wysoki wzrost cen zagospodarowania odpadów. Przewyższa on znacznie dynamikę wzrostu cen z okresu ubiegłego, światowego kryzysu gospodarczego, który wystąpił w 2008 roku. Wówczas w istniejącym jeszcze w Zabrzu MPGK jednostkowa opłata za zagospodarowanie odpadów wzrosła o 64% w ciągu roku, a teraz aż o 130%. Skala podwyżek tych opłat na tle opłat w regionie, a także w Polsce mówi sama za siebie. Aktualnie, przeciętna czteroosobowa rodzina tylko za same odpady zapłaci 110,80zł/m-c tzn. o 62,8 zł/m-c więcej niż dotychczas, co w ciągu roku podnosi ten koszt o 753,6 złotych.

Jak zauważył ekspert rynku odpadów p. Bernard Skiba (artykuł „w Gospodarce” z 7.01.2020r.) – ceny w Polsce za zagospodarowanie odpadów komunalnych są znacznie wyższe niż w Niemczech. Jako przykład przytoczył ceny wywozu i zagospodarowania śmieci w Dreźnie, gdzie rodzina za 4 osoby płaci za taką usługę 52 zł/m-c i porównał je z cenami we Wrocławiu gdzie za 4 osoby rodzina płaci za to samo 88zł/m-c. Podkreślił, że tak wysokie ceny tych usług w Polsce są nieuzasadnione.

Także UOKiK w swoim raporcie dotyczącym rynku usług związanych z gospodarką odpadami komunalnymi w gminach miejskich już w IV kw. 2019 r. stwierdził, że wyższe stawki za wywóz, składowanie i przetwarzanie odpadów wynikają z braku konkurencji w tym zakresie na rynkach lokalnych, głównie ze względu na zmianę trybu przetargowego (teraz wybór firmy zajmującej się gospodarką odpadami należy do gmin, a nie do właścicieli nieruchomości). Stwierdził też, że ten problem występuje lokalnie, głównie na Śląsku i na Mazowszu. Dlatego jeszcze w ubiegłym roku Minister Środowiska Henryk Kowalczyk w wywiadzie dla „w Gospodarce” zapewnił, że po wejściu w życie noweli do tzw. Ustawy Śmieciowej ceny za zagospodarowywanie odpadów będą malały, bo będzie można je przekazywać do instalacji w inne miejsca kraju, zamiast w obrębie województwa. Powinno to przyczynić się do likwidacji monopoli regionalnych windujących ceny.

Oczywiście do Ustawy regulującej temat utrzymania czystości i porządków w gminie całościowo (DU z 2019r poz. 2010 i 2020 poz 150, 284 i 285) wprowadzono odpowiednie zmiany, które pozostawiają w rękach gmin wybór firm, mających za zadanie odpłatne zagospodarowanie odpadów z terenu danej gminy.

Wobec powyższego Zabrzanie oczekują od Władz swojej Gminy, aby dokonały zmiany firmy, która zajmuje się zagospodarowaniem odpadów komunalnych z terenu Zabrza. To Gmina nadal odpowiada za angaż firmy, stosującej odpowiednie stawki za gospodarkę odpadami, na takim poziomie, który mieszkańcy Zabrza będą mogli zaakceptować. W świetle informacji Prezydenta Zabrza umieszczonej w Biuletynie Informacji Publicznej w czerwcu br. wydaje się, że oczekiwania Zabrzan dot. tańszej firmy gospodarującej odpadami zostaną spełnione w bliskiej perspektywie.

Wzrost cen za ogrzewanie mieszkań (nie mniej niż o 10%)

Drugim niezmiernie ważnym czynnikiem wzrostu kosztów eksploatacji mieszkań na terenie miasta Zabrza jest znaczny wzrost kosztów ogrzewania mieszkań. W zależności od grupy taryfowej, do której ze względów technicznych i technologicznych, a także ze względu na lokalizację mieszkań w różnych dzielnicach miasta, zdeterminowaną położeniem budynków , średni wzrost łącznych kosztów ogrzewania mieszkań w Zabrzu, korzystających z miejskiej sieci CO, bezpośrednio lub poprzez tzw. węzły cieplne, ewentualnie grupowe węzły cieplne, wyniesie nie mniej niż 10%.

Jeszcze więcej zapłacą za ogrzewanie mieszkańcy, którym ciepło dostarczane jest poprzez sieć, węzły cieplne oraz instalację dystrybutora ciepła, jeśli ich osiedlowe kotłownie zasilane są przez obcego wytwórcę ciepła, którym jest Fortum S.A. lub ZPEC.

Dla przykładu mieszkanie Zabrzanina, które ma 50 m2 będzie można ogrzać w najbliższym okresie grzewczym za cenę wyższą niż do tej pory o kwotę wyższą łącznie o 216 zł, a mieszkanie o pow. wynoszącej 63m2 za kwotę wyższą o 273 zł. Najmniejszy koszt podwyżki z tytułu wzrostu kosztów ogrzewania poniosą właściciele kawalerek o pow. 30m2, wzrośnie on o 130 zł za najbliższy sezon.

Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że w Zabrzu zostało docieplonych w ostatnim dziesięcioleciu wiele budynków, szczególnie dużo budynków wielorodzinnych, w których zamieszkuje kilkanaście tys. ludzi. Największymi posiadaczami budynków wielorodzinnych są spółdzielnie mieszkaniowe. Tylko Zabrzańska Spółdzielnia Mieszkaniowa w ramach programu termomodernizacji ociepliła już 200 budynków. We wszystkich ocieplonych budynkach, bez względu na to kto nimi zarządza, przedsięwzięcia te przyniosły dobre rezultaty, bo zmniejszyło się zapotrzebowanie na ciepło.

Dzięki temu zjawisku, zarządcy tych budynków występowali zarówno do Zabrzańskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej, które jest dystrybutorem ciepła, jak i wytwórcy energii cieplnej, którym w Zabrzu jest Fortum Silesia S.A. o zmniejszenie dostaw energii cieplnej, jak i o zmniejszenie mocy cieplnej. Powoływano się także na ocieplenie klimatu w ciągu ostatnich kilku lat, co także przyczyniło się do dodatkowych oszczędności energii cieplnej.

Tylko w samej Zabrzańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, obniżono już zapotrzebowanie o prawie 30% dotychczasowej mocy cieplnej. Niestety nie przyniosło to oczekiwanych przez mieszkańców efektów finansowych, dlatego, że zarówno wytwórca ciepła, którym jest Fortum Silesia S.A. w Zabrzu, jak i ZPEC, które jest jego dystrybutorem podnoszą każdego roku ceny, co najmniej wprost proporcjonalnie do zmniejszonego zużycia energii cieplnej jak i mocy cieplnej. W/w firmy zawsze tłumaczą podwyżki wzrostem kosztów i remontami, jeśli URE oficjalnie wyraża zastrzeżenia do cen, tak jak było w br. kiedy toczyło się z urzędu w URE postępowanie administracyjne wobec ZPEC mające wyjaśnić zasadność częstych podwyżek cen.

Dziwi mieszkańców Zabrza, że Włodarze Miasta w ogóle nie reagują na takie praktyki. Powinni przyjrzeć się im, przynajmniej w podległej Gminie Zabrze spółce, jaką jest ZPEC. Jest oczywiste, że wskutek dalszych działań termomodernizacyjnych w naszym mieście, a także postępującego sukcesywnie ocieplenia klimatu, nadal będzie zmniejszało się zapotrzebowanie na energię cieplną w mieszkalnictwie, nie tylko w Zabrzu i nie tylko w Polsce. Tymczasem kilka lat temu zbudowana na terenie Zabrza nowoczesna elektrociepłownia jaką jest Fortum Silesia S.A. zapewne będzie też chciała zabezpieczyć swoje interesy, wykorzystując posiadany potencjał, aby zwrócił się jej zainwestowany kapitał. Jeśli nie powstaną w kilku najbliższych latach na terenie Zabrza lub okolic firmy produkcyjne lub inne, np. usługowe, które skonsumują nadwyżkę energii posiadanej przez zlokalizowaną na terenie Zabrza elektrociepłownię, będzie u nas w Zabrzu oraz w ościennych miastach dochodziło do konfliktu interesów między mieszkańcami, a tymi firmami ciepłowniczymi. Już dzisiaj dają się zauważyć początki praktyki monopolistycznej, jakie firmy ciepłownicze z Zabrza stosują wobec mieszkańców tego miasta reprezentowanych przez firmy zarządzające ich mieszkaniami.

Z porównania cen mocy cieplnej w zł/MW oraz cen energii cieplnej w zł/GJ, które stosują położone na terenie Zabrza firmy ciepłownicze wynika, że produkty i usługi tych firm świadczonych przez nie na rzecz okolicznej ludności, w celu ogrzania jej mieszkań, są dziś znacznie wyższe od cen takich samych usług stosowanych przez pokrewne firmy w innych miejscowościach Śląska , a także w innych regionach Polski. Poniżej nazwy tych firm. Są to:

• MEGAWAT w Gliwicach,
• POLENERGIA oraz DALKIA POLSKA ENERGIA S.A. w Katowicach
• PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYKI CIEPLNEJ w Gliwicach, w Rudzie Śl. w Bytomiu oraz w Piekarach Śl.,
• SPÓŁKA CIEPLOWNICZO-ENERGETYCZNA JAWORZNO -3 SP. Z O.O.,
• SZCZECIŃSKA ENERGETYKA CIEPLNA,
• VEOLIA-ŁÓDŹ, VEOLIA POZNAŃ,
• PGEGiEK S.A. w Olsztynie,
• PGNIGE /TERNIKA
• VEOLIA WARSZAWA;

Wobec przytoczonych wyżej faktów mieszkańcy Zabrza oczekują od władz Gminy Zabrze zainteresowania się sukcesywnie wzrastającymi cenami za energię cieplną w Zabrzu, przynajmniej w podległej Gminie Spółce jaką jest ZPEC. Nie bez znaczenia dla mieszkańców Zabrza , jako bezpośrednich „ konsumentów ” ciepła byłoby zainteresowanie się władz Miasta planami inwestycyjnymi innych podmiotów gospodarczych funkcjonujących w obrębie Gminy, w celu rozeznania sytuacji, co do ewentualnej możliwości skonsumowania przez nie w możliwie bliskiej perspektywie czasowej, ewentualnej nadwyżki mocy cieplnej wytwarzanej przez położoną na terenie Zabrza elektrociepłownię Fortum „Silesia” S.A.

Bynajmniej nie chodzi tutaj o jakąkolwiek ingerencję władz Miasta w działalność gospodarczą prowadzoną przez niezależny od niej podmiot gospodarczy, ale o zwykłe rozeznanie bilansu energetycznego na terenie Zabrza, które władze Miasta powinny mieć zawsze, chociażby ze względów tzw. bezpieczeństwa energetycznego, czy też ze względu na równowagę cen energii.

Wzrost cen za wodę i ścieki dla mieszkańców (łącznie o 3,25%)

Uregulowanie rynku wody dla mieszkańców Polski nastąpiło w II połowie 2017 roku, ustawą z 20 lipca 2017 roku o Państwowym Gospodarstwie Wodnym, zwanym „WODY POLSKIE”.  Od tego momentu ten centralny organ zajmuje się wszelkimi wodami występującymi pod różnymi postaciami w Kraju, zarówno jeśli chodzi o ich wykorzystywanie, jak i inwestycje związane przede wszystkim z uregulowaniem biegu wód, tworzeniem rezerwuarów wodnych, bilansowaniem całego zapotrzebowania na wodę, jej jakością, jak i centralnym ustalaniem dla poszczególnych regionów Polski cen wody, w tym wody pitnej, określeniem jej parametrów jakościowych, odprowadzaniem ścieków w ramach gmin i regionów. Można powiedzieć, że ten centralny urząd wraz ze swoimi strukturami regionalnymi przejął także kompetencje wójtów, burmistrzów, prezydentów miast oraz rad gmin w zakresie zatwierdzania nowych taryf, dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania ścieków na terenie miast i gmin dla mieszkańców całej Polski. I tak, decyzją tego organu z 7 maja 2018 roku nr GLRET.0700.7142 EK wprowadzono odgórnie nowe taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków w Zabrzu, w okresach rocznych, od 9 czerwca 2018r, do 8 czerwca 2021r. Dla mieszkańców Zabrza aktualna cena za 1m3 wody zimnej wraz ze ściekami od 9 czerwca br. do 8 czerwca 2021r wynosi 16,85zł.W poprzednim roku cena ta ustalona przez tzw. centralny regulator, którym jest od trzech lat w/w organ zwany „Wody Polskie” wynosiła 16,32zł/m3. Zatem nowa cena jest wyższa tylko o 0,53zł/m3 co stanowi jej wzrost o 3,25%.

Zakładając, że średniej wielkości rodzina w Zabrzu liczy cztery osoby i gospodarstwo domowe jako miejskie jest wyposażone w łazienkę, w-c, zlewozmywak, pralkę i zmywarkę do naczyń, to zgodnie z PN minimalnie zużyje ona nie mniej, niż 1m3 wody zimnej na osobę oraz 0,5m3 wody ciepłej na osobę. Zatem koszt zużycia wody łącznie ze ściekami wyniesie miesięcznie opłatę za 6 m3 wody zimnej oraz opłatę za podgrzanie 2m3 wody otrzymywanej z sieci miejskiej.

Do 8 czerwca 2020 cena 1m3 wody zimnej w Zabrzu wynosiła 16,32 zł/m3, zatem koszty jej zużycia za 6 m3 wynosiły: 6m3 x 16,32 zł/m3 = 97, 92 zł/ m-c

Podgrzanie wody wg rozliczenia typowego zarządcy budynku wielorodzinnego, z uwzględnieniem utrzymania wymaganej temperatury wody ciepłej przez całą dobę wynosił w 2020 r około 30zł/m3 zatem koszt podgrzania 2 m3 wody z sieci miejskiej to dla w/w rodziny wydatek 60zł/m-c.

Łącznie przykładowa rodzina wydawała w ubiegłym okresie rozliczeniowym za wodę w ciągu roku:

• za zużycie wody zimnej i ścieki: 97, 92 zł x 12m-cy =1175,04zł/rok
• za podgrzanie wody 24m3/rok : 30,00zł x 24m3 = 720,00zł/rok

Od 9 czerwca 2020r tj. po podwyżce cen wody i ścieków o 3,25% cena wody zimnej  wynosi 16,85zł/m3, zatem przy tym samym zużyciu ilościowym wody zimnej w ciągu roku jej koszt wyniesie:

• woda = 6m3 x 16, 85zł/m3 = 101,1 zł/m-c x 12m-cy = 1213,2zł/rok
• podgrzanie wody przy zakładanym wzroście cen ogrzewania = 10%

przy zużyciu=2m3/m-c x 12m-cy=24m3 x 33,00 zł/m3 = 792 zł/rok

Łączny wzrost opłat za zużycie tej samej ilości wody po podwyżce:

• za wodę zimną + ścieki za 12m-cy:1213,20zł – 1175,04zł = 38,16zł
• za podgrzanie wody przez 12 m-cy :792,00zł – 720,00zl = 72,00zł

Wzrost opłat dla zarządcy nieruchomości

W bieżącym roku wielu zarządców z terenu Zabrza podniosło opłaty za tzw. administrowanie oraz zarządzanie nieruchomościami. Skala podwyżek tych opłat jest zróżnicowana, średnio kształtuje się na poziomie od 0,01 zł/m2 do 0,05 zł/m2 powierzchni mieszkania. Największą ilością budynków w Zabrzu zarządza Zabrzańska Spółdzielnia Mieszkaniowa. Podniosła ona opłaty za administrowanie w wysokości 0,05zl od m2 pow. mieszkania uzasadniając tą podwyżkę koniecznością podniesienia minimalnego wynagrodzenia pracownikom, którzy otrzymują wynagrodzenie na tym poziomie, obligatoryjnie, na podstawie zmiany minimalnej płacy, wraz ze zmianą narzutu ZUS na płace. Dodatkowo podniosła też opłaty na utrzymanie powierzchni wspólnych w wysokości 0,03zł/m2 pow. mieszkania uzasadniając je „koniecznością konserwacji naszych zasobów”, co wydaje się nie zasadne, gdyż właściciele i najemcy mieszkań co miesiąc wpłacają dosyć wysokie opłaty na FR, który przeznaczony jest także na remonty powierzchni wspólnych. Spółdzielcy domyślają się, że tu chodzi raczej o podwyżki płac dla pracowników zwanych w ZSM „konserwatorami” i pochodnymi narzutami na płace. Ponadto podniesiono o 0,50zł z tytułu wzrostu kosztów prac porządkowych, czyli sprzątania budynków oraz ich bezpośredniego otoczenia. Jednym słowem można rzec, że tutaj chodzi o podwyżki płac dla pracowników ZSM. W wyniku tych podwyżek posiadacz mieszkania w budynku tej Spółdzielni o powierzchni np. 63m2 będzie wpłacał więcej za tzw. administrowanie w każdym miesiącu kwotę 5,54zł. Rocznie podwyższa to dotychczasowe koszty zarządzania z kwoty wynoszącej łącznie 165,69 zł o kwotę 66,48zł, czyli aktualna roczna opłata za administrowanie i zarządzanie będzie wynosiła 232,17 zł.

Podsumowanie wzrostu kosztów eksploatacji mieszkań w 2020r.

(1) opłaty niezależne bezpośrednio od zarządcy budynków (wyliczone na przykładzie rodziny czteroosobowej w mieszkaniu o pow. 63m2) w tym:

• wzrost opłat za odpady komunalne o 62,80 zł/m-c i odpowiednio 753,60 zł/rok
• wzrost opłat za ogrzewanie CO o 22,75 zł/m-c i odpowiednio 273,00 zł/rok
• wzrost opłat za wodę i ścieki o 3,18 zł/m-c i odpowiednio 38,16 zł/rok
• wzrost opłat za podgrzanie wody o 6,00 zł/m-c i odpowiednio 72,00 zł/rok

Razem wzrost kosztów o 94,73 zł/m-c i odpowiednio 1136,76 zł/rok

(2) opłaty zależne bezpośrednio od zarządcy

• wzrost opłat za zarządzanie o 5,54 zł/m-c i odpowiednio 66,48 zł/rok

Łączny wzrost kosztów o 100,27 zł/m-c i odpowiednio 1203,24 zł/rok

Opracowanie : Zarząd Zabrzańskiego Stowarzyszenia Mieszkańców